مرغ و خروس های کم سن را جوجه (Chick) می نامند و با بالارفتن سن آنها به جوجه های نر (کمتر از یک سالگی) جوجه خروس (Cockeral) و خروس (COCK) و به جوجه های ماده (کمتر از یک سالگی) جوجه مرغ (pullet) و مرغ (hen) گفته می شود.
بسته به نژاد مرغ و خروسی که پرورش داده می شود سن مناسب جهت اطلاق مرغ به جوجه مرغ و خروس به جوجه خروس متفاوت است، این سن در طیوری که دارای نژاد خالصی می باشند سن مشخصی دارد.
معمولاً به جوجه ها تا قبل از یک سالگی یا جوجه خروس اطلاق می گردد یا جوجه مرغ و بعد از یک سالگی مبدل به خروس و مرغ می شوند اما درتجارت صنایع طیور یک جوجه مرغ را بعد از تولید اولین تخم مرغش در حدود سن ۵ ماهگی مرغ می نامند و جوجه نر را بعد از بلوغ جنسیش که در حدود سن ۵ ماهگی می باشد خروس می گویند.
اگر می خواهید در باغ خود مرغ و جوجه پرورش دهید، ممکن است ابتدا به نظرتان این کار دشوار باشد اما زود تسلیم نشوید. پرورش مرغ و جوجه در باغ و باغچه علاوه بر این که آسان است، تفریح خوب و سرگرم کننده ای است. در اینجا توصیه هایی برای افراد مبتدی آمده است که کمک میکند بیشتر با نکات مرغ داری در باغ آشنا شوند.
پیش از خریداری مرغ و جوجه
ابتدا به تعدادی که میخواهید جوجه سفارش بدهید یا از مغازه ها خریداری کنید. توجه داشته باشید اگر جوجه می خرید حتما ماده باشد. خروس پر سر و صدا و تهاجمی است. نگهداری مرغ ایده بهتری برای فضاهای کوچک می باشد.
برای پرورش جوجه در باغچه چه نکاتی را باید در نظر بگیریم؟
هنگامی که جوجه ها را به خانه می آورید، باید آنها را در قفسی نگهداری کنید که از نظر گرمایش مشکلی نداشته باشند چون جوجه ها خیلی زود تحت تاثیر سرما قرار می گیرند. حتما خاک اره، آب و غذای جوجه را در قفس بگذارید. جوجه موجود واقعا جالبی است، حتما عاشق آنها می شوید.
هر روز آب و غذای آنها را عوض کنید. مراقب باشید ببینید قفس شان زیادی گرم یا سرد نباشد. اگر دور هم یا دور منبع حرارتی جمع شده باشند احتمالا سردشان است و اگر در دورترین نقطه از منبع حرارتی قرار گرفته باشند احتمالا گرمشان است.
جوجه ها خیلی زود بزرگ می شوند. دقت داشته باشید که قفس کنونی آنها مدتی دیگر که بزرگ شوند دیگر برایشان مناسب نیست. از طرفی بزرگتر که باشند دمای سردتر را راحت تر تحمل می کنند بنابراین می توانید آنها را به قفس بزرگتر و یا در صورت مساعد بودن دمای بیرون در حیاط خانه نگهداری کنید.
نگهداری از مرغ و خروس,روش پرورش مرغ
هر روز آب و غذای مرغ و خروس ها را عوض کنید
هنگامی که مرغ ها را به حیاط می برید، دقت کنید که حتما لانه ای برای خوابیدن، گرم و خشک ماندن داشته باشند. در لانه جایی مناسب برای تخم گذاری آنها نیز باید فراهم باشد. همچنین باید جوجه ها و مرغ ها را از دسترس شکارچیان دور نگه دارید. مرغ ها همانند خوک ها علاقه زیادی به نوک زدن زمین و خوردن موادی که روی زمینه ریخته است دارند. همچنین به حشرات علاقه زیادی دارند.
مرغ ها دوست دارند خاک را به هم بزنند. حواستان باشد مرتبا آب آنها را عوض کنید و غذای مناسب برایشان بگذارید. خاک اره و کاه کثیف را از محیط آنها هر هفته مرتبا خارج کنید چون ممکن است محیط شان بیش از حد بو بگیرد و آلوده شود.
وجود مرغ در باغچه و تماشای حرکات آنها جالب و سرگرم کننده است. توجه داشته باشید اگر می خواهید بخشی از حیاط یا باغچه تمیز و دست نخورده بماند، با حصار یا فنس مانع رفتن مرغ ها به آن سمت شوید.
مرغ ها بین ۱۶ تا ۲۴ هفتگی تخم می گذارند. تخم مرغ های خانگی در مقایسه با تخم مرغ هایی که از مغازه می خرید طعم بسیار لذیذتری دارند. در سال اول بیشترین مقدار تخم را می توانید از مرغ بگیرید اما از سال دوم تولید تخم کاهش می یابد.
نگهداری جوجه راه بسیار خوبی برای داشتن ذخیره همیشگی تخم مرغ است. همچنین کود مرغ به عنوان کود طبیعی برای خاک باغچه مفید و قابل استفاده است.
پرورش مرغ های بومی که در حیاط خلوت نگه می دارید شاید یک راه بسیار مناسب برای رسیدن به خودکفایی در ابعاد بسیار کوچک باشد، با توجه به اینکه مرغ میتواند حتی بدون حضور خروس هم تخم تولید نماید با این تفاوت که تخم های تولید شده نطفه دار نخواهند بود.
برای اینکه بتوانید تعداد مرغ های موجود را افزایش دهید بایستی ابتدا بتوانید تخم نطفه دار تولید کنید که برای اینکار نیاز به حضور خروس خواهد بود، هر خروس می تواند ۴ مرغ را به صورت معمول بارور نماید، با اینکه این مورد در نژاد های مختلف متفاوت می باشد اما ما تعداد معمول را درج کردیم که ۴ می باشد.
بعد از اینکه خروس را برای مرغ ها آوردید بایستی بدانید که اگر دست به چیزی نزنید مرغ ها کرچ خواهند شد یعنی روی تخم ها خواهند خوابید و در نتیجه تخم ها تبدیل به جوجه خواهند شد البته اگر این عمل انجام شود دیگر مرغ تخمی نخواهد گذاشت تا پایان ۲۱ روز که تخم های نطفه دار تبدیل به جوجه خواهند شد.
اما روش دوم این است که شما از یک دستگاه جوجه کشی برای تبدیل تخم های نطفه دار به جوجه استفاده کنید که دقیقاً همان کار را انجام میدهد با این تفاوت که شما می توانید هر تعداد تخم نطفه دار که بخواهید درون دستگاه قرار دهید به طور عمومی دستگاه های جوجه کشی دارای سه نسخه هستند که عبارتند از دستگاه های جوجه کشی خانگی، دستگاه های جوجه کشی صنعتی، دستگاه های جوجه کشی فوق صنعتی که به مرور بر تعداد تخم هایی که می توانند تبدیل نمایند افزوده می شود به طور مثال یک دستگاه جوجه کشی خانگی نهایتاً می تواند تا تعداد ۱۰۰ تخم نطفه دار را جوجه کشی نماید اما یک دستگاه جوجه کشی صنعتی می تواند تا ۲۰۰۰ تخم نطفه دار را همزمان جوجه کشی نماید.
پرورش مرغ بومی در حیاط خانه
پرورش مرغ های بومی که در حیاط خلوت نگه می دارید شاید یک راه بسیار مناسب برای رسیدن به خودکفایی در ابعاد بسیار کوچک باشد، با توجه به اینکه مرغ می تواند حتی بدون حضور خروس هم تخم تولید نماید با این تفاوت که تخم های تولید شده نطفه دار نخواهند بود.
برای اینکه بتوانید تعداد مرغ های موجود را افزایش دهید بایستی ابتدا بتوانید تخم نطفه دار تولید کنید که برای اینکار نیاز به حضور خروس خواهد بود، هر خروس می تواند ۴ مرغ را به صورت معمول بارور نماید، با اینکه این مورد در نژادهای مختلف متفاوت می باشد اما ما تعداد معمول را درج کردیم که ۴ می باشد.
بعد از اینکه خروس را برای مرغ ها آوردید بایستی بدانید که اگر دست به چیزی نزنید مرغ ها کرچ خواهند شد یعنی روی تخم ها خواهند خوابید و در نتیجه تخم ها تبدیل به جوجه خواهند شد البته اگر این عمل انجام شود دیگر مرغ تخمی نخواهد گذاشت تا پایان ۲۱ روز که تخم های نطفه دار تبدیل به جوجه خواهند شد.
اما روش دوم این است که شما از یک دستگاه جوجه کشی برای تبدیل تخم های نطفه دار به جوجه استفاده کنید که دقیقاً همان کار را انجام میدهد با این تفاوت که شما می توانید هر تعداد تخم نطفه دار که بخواهید درون دستگاه قرار دهید به طور عمومی دستگاه های جوجه کشی دارای سه نسخه هستند که عبارتند از دستگاه های جوجه کشی خانگی، دستگاه های جوجه کشی صنعتی، دستگاه های جوجه کشی فوق صنعتی که به مرور بر تعداد تخم هایی که می توانند تبدیل نمایند افزوده میشود به طور مثال یک دستگاه جوجه کشی خانگی نهایتاً می تواند تا تعداد ۱۰۰ تخم نطفه دار را جوجه کشی نماید اما یک دستگاه جوجه کشی صنعتی می تواند تا ۲۰۰۰ تخم نطفه دار را همزمان جوجه کشی نماید.
راهنمای نگهداری از مرغ و خروس, مهارت های نگهداری از مرغ و خروس
هر خروس می تواند ۴ مرغ را به صورت معمول بارور نماید
پرورش مرغ بومی در خانه
اما نکته ای که باید در انتخاب دستگاه جوجه کشی بایستی به آن توجه کنید این است که شما هر روز باید تعدادی تخم درون دستگاه قرار دهید تا تبدیل به جوجه شوند یعنی هر روز تخم هایی که تولید می شوند را می خواهید درون دستگاه قرار دهید.
برای اینکار باید حتماً یک دستگاه جوجه کشی ستر هچر همزمان خریداری نمایید. تنها دستگاه های جوجه کشی که دارای امکان ستر هچر همزمان هستند می توانند از این قابلیت قرار دادن روزانه تخم ها درون دستگاه بهره مند گردند.
اما نکته اینجا است که اگر دستگاه جوجه کشی ستر هچر همزمان خریداری نکنید چه اتفاقی خواهد افتاد!! اگر یک دستگاه جوجه کشی ستر هچر همزمان نداشته باشید نمی توانید هر روز تخم های نطفه دار را درون دستگاه برای جوجه کشی قرار دهید، یعنی باید تخم های نطفه دار را چند روز جمع آوری نمایید و در مکانی قرار دهید که درجه صفر نطفه در آن رعایت گردد که هر چه هم از روز های تولد تخم بگذرد راندمان تبدیل آن به جوجه کمتر خواهد شد.
دستگاه ستر هچر همزمان به شما کمک می کند تا بتوانید تخم های نطفه دار تولید شده خود را در سریعترین زمان ممکن با بیشترین راندمان به جوجه تبدیل کنید.
تغذیه مرغ بومی
کلیه احتیاجات مرغ های بومی روستاها، تا حد امکان از همان منابع موجود در روستا یا منطقه تأمین خواهد شد. چنانچه در منطقه، موادی موجود باشد که؛
با انجام فرآیندهای ساده (مانند سیلوکردن، خرد کردن و تبدیل کردن)
یا مازاد و ضایعات کارخانه‌هایی که در منطقه وجود دارد (مانند بوجاری و شالیکوبی)
و یا گیاهان غیر مثمر جهت تکمیل دان بتواند مورد استفاده تغذیه مرغ بومی قرار گیرد، در تغذیه آنها گنجانیده خواهد شد.
به طور کلی هدف اصلی از جیره غذایی مرغ‌های بومی، استفاده از منابع داخل روستا (بدون استفاده از نهاده‌های دامی وارداتی) می باشد. یکی از خصوصیات برجسته مرغ ها بومی عادت داشتن به شرایط تغذیه ای در روستا است. این مرغ ها می توانند ۳۰ تا ۴۰ درصد غذای خودشان را از طریق چرای آزاد و بقیه آن را با غذای دستی تأمین کنند.
برای اینکه مرغ بومی تولید خوبی داشته باشد، باید تغذیه مناسب همراه با تأمین نیازهای غذایی انجام گیرد. خوراک مرغ بومی متشکل از ضایعات کشاورزی، اضافه و دور ریز غذای روستاییان، پسچرعلوفه و سبزیجات و جانداران ریز مانند بعضی از کرم ها و حشرات می باشد که می توان با اضافه کردن مقداری مکمل غذایی، کیفیت غذایی آنان را بالا برد.
دانه های شکسته و نامرغوب که از بوجاری گندم و جو به دست می آیند، سبوس گندم و برنج، تفاله های گیاهان زراعی، آشغال سبزی ها و گیاهان علوفه ای نیز غذای خوبی برای مرغ ها هستند. در ضمن نباید فراموش کرد که مرغ ها و خروس ها باید همیشه بطور یکسان تغذیه شوند.
یک مرغ به وزن ۱۷۰۰ گرم، روزانه به ۱۰۰ تا ۱۱۰ گرم غذا نیاز دارد. اگر در غذای دستی مرغ به مقدار کافی کلسیم وجود نداشته باشد، در چند روز اول، از کلسیم بدن برای تشکیل تخم مرغ استفاده می کند، ولی بعد از آن پوسته تخم مرغ نازک شده و کم کم تولید تخم مرغ پایین می آید.
مرغ ها طیف وسیعی از مواد غذایی شامل دانه ها، گیاهان و گوشت را مصرف می کنند. اما بهترین ماده غذایی برای تغذیه مرغ ها در زمان تخم گذاری گندم است.
در زمان تخم گذاری تامین کلسیم از اهمیت فراوانی برخوردار است و از پودر صدف، استخوان و یا پوسته تخم مرغ می توان برای تامین کلسیم استفاده کرد. برای تغذیه جوجه های مرغ نیز آرد و ترکیب آرد و استخوان می تواند به کار گرفته شود. همچنین می توان از مانده های مواد غذایی مصرفی و میوه هایی مانند خیار و گوجه فرنگی نیز استفاده کرد.
برای تأمین کلسیم مورد نیاز طیور می توان از پودر استخوان، پودر صدف، خرده‌های سنگ آهک و مواد آهکی دیگر استفاده کرد. در پرورش به صورت چرای آزاد، معمولاً مرغ ها تا حدودی کلسیم مورد نیاز خود را از خاک تأمین می کنند. امروزه غذاهای آماده که توسط شرکت های معتبر خوراک دام و طیور تهیه می شوند و در داروخانه های دامپزشکی موجود هستند، تقریباً تمام مواد مورد نیاز ماکیان را دارا می باشند.
در صورت نیاز، علاوه برغذاهای رایج در منطقه، مقداری هم از این نوع غذاها و جیره‌های آماده در اختیار طیور قرار دهید. یک جوجه مرغ تا سن یک ماهگی حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ گرم دان آماده مصرف می کند. جوجه یکروزه، تا ۳ ماهگی به پروتیین بیشتری در جیره غذایی نیاز دارد تا بتواند به خوبی رشد کند.
در فصل های گرم سال، برای تحریک مرغ ها به خوردن، ضمن دادن غذا در ساعات خنک شبانه روز، می توان با افزودن مقداری آب به خوراک، آن را به صورت اُماج در آورد. به ازای هر مرغ ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر دان خوری ناودانی و یا ۵ سانتی متر دان خوری آویز لازم است.
پرورش مرغ بومی در خانه,تغذیه مرغ بومی
در زمان تخم گذاری تامین کلسیم از اهمیت فراوانی برخوردار است
آب مصرفی مناسب مرغ و خروس
طیور به آب تازه و تمیز در تمام اوقات نیاز دارند. ۷۰ درصد بدن مرغ و ۶۵ درصد وزن تخم مرغ از آب تشکیل شده است. در شرایط معمولی هر ۴ مرغ در شبانه روز، یک لیتر آب مصرف می کنند. در آب و هوای گرم این مقدار بیشتر می شود.
در روزهای سرد سال باید مراقب یخ زدن آب خوری‌ها بود و در روزهای گرم برای خنک ماندن آب خوری‌ها، آنها را باید در زیر سایه قرار داد. کمبود آب ممکن است موجب بروز تخم مرغ خوری مرغ‌ها شود. برای هر ۵۰ قطعه مرغ، یک آب خوری کله قندی نیاز است. هر فردی که بتواند از یک چکش و اره استفاده کند، می تواند دان خوری، آب خوری و وسایل لازم دیگر را خود بسازد.
با کمی دقت، حوصله و ابتکار می توان لوازم دست ساز را در حد کیفیت لوازم موجود در بازار اما با هزینه کم تر ساخت. البته آب خوری، دان خوری و لوازم مربوط به آن را می توان از مراکز فروش لوازم مرغداری یا داروخانه‌های دامپزشکی نیز تهیه کرد.
بیماری های مرغ خانگی
از بیماری های مختلف مرغ و خروس می توان به بیماری هایی نظیر آبله پرندگان، بوتولیسم، وبای مرغان، برونشیت عفونی، کوریزای عفونی، بیماری مارک، برفک، چرب کیسه های هوایی، نیوکاسل، جوجه موشی، پولوروم یا اسهال سفید جوجه ها، آنفولانزای مرغی و زخم کف پای پرندگان اشاره کرد.
وظایف روزانه مراقبت از مرغ و خروس خانگی
بررسی آب مرغ و خروس: در صورت لازم ظرف آب را تمیز کنید و آن ا دوباره پر کنید، مطمئن باشید آب مصرفی آن ها شیرین باشند.
بررسی خوراک مرغ و خروس: قرار دادن مقدار کافی خوراک به صورت صحیح برای مرغ و خروس خوراک باید به اندازه مصرف همان روزشان باشد و روز بعد غذای تازه در اختیار آن ها قرار بدهید.
جمع آوری روزانه تخم مرغ ها: دیر جمع کردن تخم مرغ ها باعث شکستگی یا کثیفی آن ها می شود.
گردش بین پرندگان خود: روزانه برای اطمینان از سلامت آن ها در بین پرندگان گردش کنید. دقت کنید که مرغ و خروس شما دارای چشم های روشن، پرهای صاف، فعال و پرجنب و جوش باشند اینها نشانه هایی از سلامت مرغ و خروس تان است.
