رشته بهداشت عمومی در تعریف ساده شاخه ای از علوم بهداشتی به شمار می رود که هدف اصلی از تاسیس آن رسیدگی به افراد جامعه و ارتقا دادن کیفیت سلامتی آنها است. در واقع کسانی که در این رشته به تحصیل می پردازند وظیفه دارند که سلامت افراد جامعه را تضمین نمایند و از بروز هر گونه اتفاقی که منجر به تهدید سلامت آنها یا خدشه وارد کردن به بهداشت جمعی می شود، پیشگیری به عمل آورند.
معرفی رشته بهداشت عمومی, دروس رشته رشته بهداشت عمومی
بهداشت عمومی شاخه ای از علوم بهداشتی است
مهندسی بهداشت محیط یکی از علوم کاربردی و شاخه ای از مهندسی محیط زیست است که تمرکز ویژه ای بر روی جنبه های بهداشتی و انسانی محیط زیست دارد.
سلامت (بهداشت) عمومی اشاره به «علم و هنر پیشگیری از بیماری، طولانی کردن عمر و ارتقاء سلامت انسان از طریق تلاش‌های سازمان یافته و انتخاب آگاهانه جامعه، سازمان ها، دولتی و خصوصی، جوامع و افراد دارد».
تجزیه و تحلیل سلامت جمعیت و عوامل تهدید کننده ی آن پایه ای برای بهداشت عمومی است.
“عموم” در این مسئله میتواند کوچکتر از یک مشت مردم ، یک روستای سالم و یا میتواند به بزرگی چندین قاره در یک مورد همه گیر باشد.
“سلامت(بهداشت)” خوب بودن فیزیکی،ذهنی و اجتماعی میباشد و بنابر تعریف سازمان بهداشت جهانی سلامتی صرفاً به معنی کمبود بیماری یا ضعف نیست.
بهداشت(سلامت) عمومی یک علم بین رشته ای میباشد . برای مثال: اپیدمیولوژی ( همه گیر شناسی)، آمار زیستی و خدمات بهداشتی و تمامیه وابسته های آنها…
سلامت محیط، سلامت جامعه، سلامت رفتاری، سلامت اقتصادی، سیاست های عمومی، سلامت ذهنی، امنیت شغلی، مسائل جنسیتی در سلامت و سلامت باروری (تولید مثل) از موارد مهم دیگر در بهداشت عمومی هستند.
اهداف بهداشت عمومی برای رشد کیفیت زندگی از طریق جلوگیری و درمان بیماری شامل نظارت بر مشکلات و شاخص های سلامت و همچنین ارتقاء رفتارهای سلامت میباشد.
سلامت(بهداشت) عمومی مدرن نیازمند تمرین بین تیم های چند رشته ای توسط کارکنان سلامت عمومی و پروفسور ها دارد.
این تیم ها می توانند شامل: اپیدمیولوژیست ها، متخصصین آمار، پزشکان، دستیاران پزشکان، پرستاران بهداشت عمومی، ماماها، میکروبیولوژیست های پزشکی، اقتصاددانان، سیاستمداران، ژنتیک شناسان و مدیران داده ها و حتی بسته به نیاز: افسران بهداشت محیط و بازرسان بهداشت عمومی، متخصصین زیستی و حتی دامپزشکان، کارشناسان جنسی و متخصصان بهداشت باروری میتوانند به این تیم ها دعوت شوند.
دسترسی به مراقبت های بهداشتی و بهداشت عمومی رقابت های سختی در رشد کشور ها ایحاد کرده است. در حال حاضر زیرساخت های بهداشت عمومی در این کشور ها در حال شکل گیری است.
بهداشت عمومی ریشه در اوایل دوران باستان دارد از آغاز تمدن بشر که بهداشت عمومی به رسمیت شناخته شد آب آلوده و فقدان دفع مناسب پسماند موجب شیوع بیماری‌های مسری شدند. (نظریه میاسما) مذاهب اولیه اقدام به تنظیم رفتاری کردند که به‌طور خاص وابسته به سلامت بودند از انواع مواد غذایی صرف شده تا تنظیم دقیق رفتارهای افراطی همچون نوشیدن الکل یا روابط جنسی. رهبران، مسول سلامت افرادخود برای اطمینان از ثبات اجتماعی، موفقیت و حفظ نظم بودند.
آنچه توسط دوران رم باستان استنباط شده این بود که دفع مناسب ضایعات انسانی یک اصل ضروری بهداشت عمومی در مناطق شهری بوده است. پزشکان معالج چین باستان عمل آبله کوبی را به دنبال یک اپیدمی بیماری آبله در ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح توسعه دادند. یک شخص بدون بیماری می توانست ایمنی در برابر آنچه از طریق استنشاق پوسته های خشک شده که در اطراف جراحات عفونی افراد تشکیل شده به دست آورد.
همچنین کودکان با یک خراش در ساعد خود با زخم از آسیب محافظت می شدند. در سال ۱۴۸۵ جمهوری و نیز یک دادگاه عمومی از ناظران (سلامت) با توجه خاص به پیشگیری از شیوع بیماری های واگیردر از سرزمین های بیگانه تأسیس کرد.
در ابتدا سه ناظر توسط مجلس سنا منصوب شدند در سال ۱۵۳۷ توسط شورای عالی در نظر گرفته شد و در سال ۱۵۳۶ دو داور با وظیفه کنترل به نمایندگی از جمهوری و تلاش‌های ناظران اضافه شدند. با این وجود با توجه به نظریه میشل فوکات الگوی طاعون دولتی بعد از آن به وسیله الگوی وبا رد شد.
یک بیماری همه گیر وبا اروپا را در سال ۱۸۲۹ و ۱۸۵۱ ویران کرد و برای اولین بار با استفاده از آنچه فوکالت آن را پزشکی اجتماعی نامیده مبارزه را بر جریان هوا و موقعیت گورستان‌ها تمرکز کرد همه این نگرانی ها از فرضیه بیماری میاسما نشأت گرفته با نگرانی های شهرنشینی برای مدیریت جمعیت‌ها ترکیب شدند که فوکالت آن را به عنوان مفهوم زیستی برگزید که در آلمان به عنوان علم پلیس مفهومی شده است.
رشته بهداشت عمومی,آشنایی با رشته بهداشت عمومی
هدف بهداشت عمومی حفاظت، ارتقاء و بازسازی سلامت افراد جامعه است
گرایش ها و درس های رشته بهداشت عمومی
دانشجویان رشته ی تحصیلی بهداشت عمومی پس از پایان تحصیلات خود در مقطع کارشناسی می توانند در مقطع کارشناسی ارشد این رشته ادامه‌ی تحصیل دهند. در مقاطع تخصیلات تکمیلی دانشجویان این رشته امکان حضور در گرایش های مختلفی را خواهند داشت. از میان این گرایش ها می توان موارد زیر را نام برد:
آموزش بهداشت
آمار زیستی
اپیدمیولوژی
اکولوژی انسانی
انفورماتیک پزشکی
ارزیابی فناوری سلامت
بهداشت و ایمنی مواد غذایی
تاریخ علوم پزشکی
حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین بیماری
رفاه اجتماعی
زیست فن آوری پزشکی و سم شناسی
از دیگر گرایش هایی که دانشجویان قادر به انتخاب آنها در مقاطع تحصیلات تکمیلی خواهند بود می توان به مواردی نظیر سلامت سالمندی، علوم تغذیه، علوم تغذیه در بحران و حوادث غیر مترقبه، علوم بهداشتی در تغذیه، فیزیولوژی، کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، فناوری اطلاعات سلامت، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مهندسی بهداشت محیط، مدیریت توانبخشی، نانوتکنولوژی پزشکی و اقتصاد بهداشت که خود شامل گرایش توسعه بهداشت و درمان و همچنین گرایش سیاستگذاری و برنامه‌ریزی بهداشت و درمان می‌شود اشاره کرد.
کارشناسی رشته بهداشت عمومی,گرایش های رشته بهداشت عمومی
فارغ التحصیلان رشته بهداشت عمومی در مراکز بهداشتی درمانی فعالیت می کنند
درس های پایه رشته بهداشت عمومی
در مقطع کارشناسی این رشته دانشجویان باید تعدادی درس پایه مانند بیو فیزیک، بیو شیمی، تشریح و فیزیولوژی، اصول و مبانی جامعه شناسی، آمار حیاتی ۱ و ۲، اصول و کلیات اپیدمیولوژی، اکولوژی انسانی و بهداشت بین الملل، توانبخشی و رفاه اجتماعی، کلیات پزشکی و بهداشت، اصول تغذیه، فارماکولوژی، مصون سازی فعال و انفعالی، میکروب شناسی ۱ که خود شامل قارچ شناسی و انگل شناسی می شود، میکروب شناسی ۲ که باکتری شناسی و ویروس شناسی را شامل می شود و اصول و کلیات خدمات بهداشتی را با موفقیت پشت سر بگذارند.
درس های اختصاصی رشته بهداشت عمومی
درس های اختصاصی این رشته شامل مواردی نظیر روان‌شناسی و بهداشت روان، بهداشت دهان و دندان، اقتصاد بهداشت، بهداشت دانش آموزان و مدارس، کاربرد کامپیوتر در تجزیه و تحلیل داده‌های بهداشتی، نظام‌های سلامتی در ایران و جهان، بهداشت سالمندان، مدیریت و نظارت در مراکز بهداشتی درمانی، تکنولوژی آموزشی، بهداشت روانی و اعتیاد، تغذیه کاربردی، اپیدمیولوژی بیماری‌های شایع در ایران، بهداشت حرفه‌ای، اصول مدیریت در خدمات بهداشتی، حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین بیماری، آشنایی با سموم آفت کش و کاربرد آنها و برنامه های ملی مبارزه با بیماری‌های واگیردار می‌شود.
از دیگر درس های اختصاصی این رشته‌ی تحصیلی در مقطع کارشناسی می توان مواردی نظیر بیماری های شایع کودکان و شیوه های پیشگیری از آنها، برنامه ملی مبارزه با بیماری های غیر واگیردار و اپیدمیولوژی آنها، بهداشت محیط ۱ با موضوع آب، بهداشت محیط ۲ با موضوع فاضلاب و زباله، بهداشت محیط ۳ با موضوع مواد غذایی، مسکن، هوا و پرتوها، بهداشت مادران و کودکان، بهداشت باروری، اصول برنامه ریزی بهداشتی، آموزش بهداشت و ارتباطات، بیماری های ارثی و مشاوره ژنتیکی، پاتولوژی جغرافیایی ایران و معرفی بیماری‌های شایع، روش تحقیق در علوم بهداشتی، زبان تخصصی، بهداشت مواد غذایی و اقدامات بهداشتی و کمک های اولیه در شرایط اضطراری را نام برد.
تعداد قابل توجهی از دانشگاه های کشور در این رشته دانشجو می پذیرند و این رشته از پذیرش نسبتاً بالایی برخوردار است.
موقعیت شغلی و آینده فارغ التحصیلان رشته بهداشت عمومی :
دانشجویان این رشته پس از فراغت از تحصیل در بخش دولتی؛ در مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی و پایگاه های شهری مشغول به فعالیت می باشند.
از مهمترین نقش های کارشناسان این رشته می توان به موارد زیر اشاره نمود:
کارشناسان رشته بهداشت عمومی نقش های مختلفی از جمله نقش آموزشی ،نقش پژوهشی، نقش مراقبتی و نقش اجرایی دارند.برای آشنایی با هر یک از این نقش ها ادامه مطلب را مطالعه نمایید.
* نقش آموزشی: مشاوره های قبل از ازدواج، آموزش مادران، آموزش کاردان ها و بهورزهای مراکز بهداشت از جمله فعالیت هایی است که کارشناسان بخش آموزشی بر عهده دارند.
* نقش پژوهشی: آموزش پرسشگران سلامت، همکاری در انجام مصاحبه های پژوهشی و تدوین اطلاعات، ارایه طرح های پژوهشی در زمینه HS از جمله فعالیت هایی است که کارشناسان بخش پژوهشی بر عهده دارند.
* نقش مراقبتی: مراقبت قبل و بعد از زایمان مادران ،مراقبت از سلامت کودکان از جمله فعالیت هایی است که کارشناسان بخش مراقبتی بر عهده دارند.
* نقش اجرایی: نظارت بر تکمیل پرونده های خانوارهای تحت پوشش، ارایه خدمات تنظیم خانواده به خانوار های تحت پوشش، حضور در برنامه های بهداشت مدارس از جمله فعالیت هایی است که کارشناسان بخش اجرایی بر عهده دارند.
گرایش ها و رشته ها برای ادامه تحصیل در این رشته:
به طور کلی دانشجویان کارشناسان بهداشت عمومی می توانند دوره تحصیلات تکمیلی خود را در رشته های مختلف به شرح ذیل ادامه دهند.
۱٫آموزش بهداشت ۲٫آمار زیستی ۳٫اپیدمیولوژی ۴٫اقتصاد بهداشت (گرایش توسعه بهداشت و درمان – سیاستگذاری و برنامه ریزی بهداشت و درمان) ۵٫اکولوژی انسانی ۶٫انفورماتیک پزشکی ۷٫ارزیابی فناوری سلامت (HTA)8.بهداشت و ایمنی مواد غذایی ۹٫تاریخ علوم پزشکی ۱۰٫حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین ۱۱٫رفاه اجتماعی ۱۲٫زیست فن آوری پزشکی ۱۳٫سم شناسی ۱۴٫سلامت سالمندی ۱۵٫ علوم تغذیه ۱۶٫علوم تغذیه در بحران و حوادث غیر مترقبه ۱۷٫علوم بهداشتی در تغذیه ۱۸٫فیزیولوژی ۱۹٫کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی ۲۰٫فناوری اطلاعات سلامت ۲۱٫مدیریت خدمات بهداشتی درمانی ۲۲٫مهندسی بهداشت محیط ۲۳٫مدیریت توانبخشی ۲۴٫نانوتکنولوژی پزشکی.
